زلزله استانبول و کابوس در شهر

وقوع یک زلزله مهیب در کلانشهر ۱۴ میلیونی استانبول٬ می‌تواند ابعاد سیاسی نیز داشته باشد و حزب عدالت و توسعه را با مخاطرات جدیدی روبرو کند.

بعدازظهر روز پنجشنبه چهارم مهر ماه٬ استانبول لرزید. سه روز پیش از آن نیز٬ این شهر بزرگ ترکیه با یک زلزله ۴.۸ ریشتری لرزیده بود، اما این بار شدت زلزله بیشتر بود و قطعه فوقانی یا تاج مناره یکی از مساجد بزرگ استانبول از جا کنده شده و بر زمین افتاد. مرکز مبارزه با بلایای طبیعی ترکیه٬ شدت این زلزله را در مقیاس ۵.۸ ریشتر ثبت کرد، اما برخی مراکز زلزله‌شناسی٬ ارقام ۶ و ۶.۱ ریشتر نیز ذکر کردند.

کابوس در شهر به هم ریخته

دیروز٬ استانبول به معنی واقعی کلمه٬ ترس و وحشت و یک شوک بزرگ را تجربه کرد و مشکلات زیادی به وجود آمد. اولیا به سوی مدارس دویدند٬ در راه‌پله مدارس پرجمعیت٬ ازدحام به وجود آمد٬ ترافیک در مسیرهای اصلی قفل شد٬ خطوط تلفن به هم ریخت و تصویری از استانبول به نمایش گذاشته شد که در صورت بروز مشکلات بزرگ٬ امکان امدادرسانی در آن بسیار دشوار خواهد بود.

استانبول٬ شهری بر روی گسل‌های بزرگ

زلزله شناسان بر این باورند که استانبول بر روی گسل عظیمی قرار گرفته و این شهر باید همواره برای مقابله با خطر زلزله آماده باشد و علاوه بر ساخت مسکن٬ باید ساخت جاده‌ها٬ تونل‌ها و تاسیسات شهری استانبول بر اساس معیارهای علمی و استانداردهای مقابله با زلزله باشد.

آنها در این میان٬ مداوماً از تلاش‌های علمی ژاپن مثال می‌آورند. کشوری که همواره زلزله‌خیز است اما بناها و ساختمان‌های کوچک و بزرگ آن بسیار مقاوم هستند و مردم و مسئولین نیز٬ دقیقاً می‌دانند باید در موقع وقوع زلزله٬ دست به چه اقداماتی بزنند، اما در ترکیه چنین نیست.

در زلزله سال ۱۹۹۹ میلادی٬ زلزله با قدرت ۷.۴ ریشتری به میدان آمد که قدرتمندترین زلزله اواخر قرن بیستم جهان بود. این زلزله ۱۷۰۰ نفر را به کام مرگ فرستاد٬ ۲۴ هزار نفر را مجروح و بیش از ۵۵۰ نفر را معلول کرد٬ به ۲۸۶ هزار ساختمان کوچک و بزرگ آسیب وارد کرد و بعد از آن در محاکم قضایی استانبول٬ به خاطر عدم رعایت استانداردهای فنی ساختمان‌سازی٬ علیه ۲۱۰۰ پیمانکار٬ شکایت و تنظیم پرونده صورت گرفت.

زلزله سال ۱۹۹۹ میلادی٬ فشار اقتصادی و سیاسی عظیمی بر دولت ترکیه ایجاد کرد.

خسارات اقتصادی زلزله در استانبول

وقوع یک زلزله قدرتمند در استانبول٬ می‌تواند مشکلات بزرگی به دنبال بیاورد. کارشناسان بر این باورند که چنین زلزله‌ای می‌تواند دست کم ۱۰۰ هزار کشته بر جای بگذارد.

اما اکرم امام اوغلو شهردار استانبول بر این باور است که چنین رقمی بسیار خوشبینانه است و در صورت وقوع زلزله مهیب٬ میزان کشته‌ها در استانبول٬ بالاتر از چنین رقمی خواهد بود. اما در بخش اقتصادی٬ زلزله می‌تواند چنین عواقبی به دنبال بیاورد:

۱.بخش مهمی از صنایع و کارخانه‌های ترکیه در استانبول قرار گرفته‌اند و قلب تجارت و اقتصاد ترکیه در این شهر می‌تپد و در صورت وقوع زلزله٬ فعالیت بخش قابل توجهی از مراکز دو بخش عظیم تجارت و تولید٬ متوقف خواهد شد.

۲.ورود توریست به استانبول متوقف خواهد شد و چنین چیزی می‌تواند ضربه اقتصادی بزرگی به دولت و بخش خصوصی وارد کند.

۳.دولت٬ ناچار خواهد شد علاوه بر تقبل پرداخت خسارت٬ برای مدتی نسبتاً طولانی یا مالیات نگیرد و یا این که برای دریافت مالیات٬ مهلت و معافیت‌های بسیاری در نظر بگیرد و این در حالی است که درآمد مالیاتی برای دولت ترکیه٬ از ارزش و اهمیت حیاتی برخوردار است.

استانبول٬ شهری که جای سوزن انداختن نیست

پس از تجربه تلخ زلزله سال ۱۹۹ میلادی در استانبول٬ مقامات دولت ترکیه در کلانشهر استانبول٬ ۴۷۷ مکان مسطح و امن را شناسایی کردند که در صورت وقوع زلزله بعدی٬ نیروهای مدیریت بحران٬ برای امدادرسانی و مدیریت شهر٬ مردم را در این اماکن اسکان دهند.

اما امام اوغلو شهردار فعلی استانبول دیشب اعلام کرد: متاسفانه از مجموع ۴۷۷۷ مکانی که برای تجمع زلزله‌زدگان زلزله احتمالی استانبول در نظر گرفته شده بود٬ تنها ۷۰ مکان باقی مانده و اراضی بقیه اماکن٬ به پاساژها٬ مجتمع‌های خرید و کانون‌های تجاری اختصاص داده شده است.

وی افزود: اگر از بالا به استانبول نگاه کنیم٬ می‌بینیم که متاسفانه٬ عملاً فضای خالی باقی نمانده و چنین چیزی برای یک شهر زلزله‌زده٬ بسیار خطرناک است.

مشترک مورد نظر…

یکی از اتفاقات ناگوار زلزله ۵.۸ ریشتری دیروز در استانبول٬ این بود که دو اپراتور عظیم تلفن همراه در این شهر٬ بخش قابل توجهی از مشترکین خود را ناامید کردند و نتوانستند خدمات قابل قبولی ارائه دهند.

ترافیک بالای تماس گیرندگان٬ موجب اختلال و توقف در خطوط تلفن همراه شد و مردم به سوی استفاده از واتساپ هجوم بردند، اما در این حوزه نیز٬ اینترنت به اندازه کافی جوابگو نبود. دو اپراتور ترکسل و ترک تله‌کوم٬ با انتشار دو بیانیه کوتاه و فرمالیته٬ تقصیر را بر گردن مردم و شمار میلیونی تماس‌ها انداخته و اعلام کردند که اختلال به دلیل ترافیک بالا به وجود آمده است.

فسون سارپ نبیل٬ از روزنامه‌نگاران ترکیه در یک تحلیل مفصل به مسائل فنی و اقتصادی خطوط تلفن استانبول اشاره کرده و بر این موضوع تاکید کرده که هر دو اپراتور مزبور٬ در سالیان اخیر با لابی کردن نزد مقامات دولتی٬ مانع از گسترش نفوذ اینترنت شده‌اند تا مکالمات مردم نه بر بستر واتساپ و دیگر مجراهای اینترنتی٬ بلکه بر بستر شبکه تلفن همراه صورت بگیرد و درآمدهای این دو اپراتور حفظ شود.

اما علیرغم این لابی‌گری٬ شبکه خود را نیز چنان توسعه نداده‌اند که در روز مبادا٬ امکان برقراری تماس‌های چند میلیونی همزمان وجود داشته باشد.

علاوه بر بروز مشکل در حوزه تلفن و ارتباطات٬ در زلزله دیروز٬ ترافیک استانبول نیز قفل شد و مردم و مقامات این شهر٬ عملاً رویدادی را پشت سر گذاشتند که می‌توانند آن را همچون یک مانور عظیم تحلیل کنند.

مانوری که اگر دولت می‌خواست آن را برگزار کند٬ باید برای مدیریت و اجرای آن٬ صدها میلیون لیره هزینه می‌کرد اما حالا یک مانور عظیم رایگان و بدون خسارت در استانبول برگزار شده و دولت می‌تواند با تحلیل دقیق نتایج آن٬ خود را برای مقابله با تهدیدات زلزله٬ آماده کند.